Kostprijs
In het gedeelte over over prijzen van (verkoop-) opties is de prijsbepaling vanuit de 'Wat' zijde nav de LPM methodiek besproken.
Nu gaan we wat dieper in op de 'Hoe'-dimensie, ofwel de kostprijs van het product die al kort genoemd werd bij de verkoopprijsbepaling.
Dit lijkt in eerste instantie een recht-toe-recht-aan exercitie, maar schijn bedriegt;
vaak ontstaat hier het verschil tussen geprognotiseerde marge en daadwerkelijk gerealiseerde winst.
Nu gaan we wat dieper in op de 'Hoe'-dimensie, ofwel de kostprijs van het product die al kort genoemd werd bij de verkoopprijsbepaling.
Dit lijkt in eerste instantie een recht-toe-recht-aan exercitie, maar schijn bedriegt;
vaak ontstaat hier het verschil tussen geprognotiseerde marge en daadwerkelijk gerealiseerde winst.
Het driedelig maatpak der kosten
|
Als startpunt van de kostprijs nemen we de drievoudige opbouw die het meest gebruikelijk is binnen maakbedrijven: materiaalkosten ('material'), arbeidskosten ('labor') en overheadkosten.
Als eerste valt op dat de term materiaalkosten over het algemeen gebruikt wordt terwijl we het eigenlijk over inkoopkosten/inkoopwaarde hebben; later zal blijken waarom dit meer is dan een louter semantische discussie.
Voor arbeidskosten wordt primair gekeken naar de kosten van de 'directe' arbeid in het productieproces, dus voor fabricage en assemblage. De overheadkosten ten slotte laten worden op veel verschillende manieren benaderd met een flinke impact op de berekende marges. NB : Het Engelse adjectief 'overhead' blijkt volgens vertaal-apps ook vertaald te kunnen worden als 'met lucht gevuld'; dit geeft te denken.....
Artikel typesWanneer we ons even beperken tot de fysieke artikelen in het product kan het zinvol zijn om deze te categoriseren. Hierbij kunnen verschillende invalshoeken genomen worden, zoals bijvoorbeeld:
Deze onderverdelingen sluiten elkaar niet uit maar overlappen vaak; als hiermee geen rekening wordt gehouden in het gebruikte IT systeem kan dit leiden tot een onvolledig overzicht en veel zoekwerk. De grote achilleshiel is hier ook weer onderhoudbaarheid en discipline.
Voorbeeld : Een framebalk voor een machine met producttype plaatwerk kan door de OEMer ontworpen zijn met een parametrisch bepaalde lengte en plaatdikte, gemaakt worden door de leverancier die 2x per week orderspecifiek een batch van 10 onderdelen aanlevert. Het samenstellingsniveau is assembly maar het bevat ook door de leverancier ontworpen en via kanban opgeslagen monodelen.
|
De inhoud van de stuklijstGezien het voorgaande is het niet verbazingwekkend dat de inhoud van de stuklijst verschillende vormen aan kan nemen, afhankelijk van bedrijfstype, product of productieproces. In zijn meest eenvoudige vorm bevat de stuklijst uitsluitend fysieke hoofdassemblages of artikelen zonder aanvullende onderdelen zoals bevestigingsmiddelen e.d. en ook geen productie-arbeid informatie. Bij meer uitvoerige toepassingen van stuklijsten kunnen daar de volgende elementen (weer niet uitputtend) aan toegevoegd worden:
Hoewel het mooi lijkt om dit allemaal compleet bij elkaar te hebben in een enkele stuklijst kan het opzetten en onderhouden wel erg complex worden. Al deze componenten hebben immers hun eigen life-cycle, versionerings-methode en relaties naar andere afdelingen of zelfs externe partijen. Ook zullen ze voorkomen in vele andere stuklijsten met ieder hun eigen dynamiek. Er is hier geen eenduidige 'best practice' aan te geven: wel is het altijd verstandig te zorgen voor zoveel mogelijk ontkoppeling van al deze elementen met het liefst ook hier een modulaire aanpak. 
Wat is de ware stuklijst?De zojuist genoemde artikelinformatie ligt meestal vast in een IT systeem met ERP-achtige functionaliteit. Uiteindelijk wordt daar ook de stuklijst in vastgelegd. Maar de oorsprong van de stuklijst komt in de meeste gevallen vanuit engineering en daarmee uit een CAD omgeving. Daar ligt gelijk een spanningsveld: wat is nu de 'ware' en geldige stuklijst? Voor de engineer is dit duidelijk, dat is 'zijn' CAD stuklijst. Voor de productiemanager is het ook duidelijk, 'ERP is de enige waarheid'.
Naar goed gebruik wordt de CAD stuklijst conform een vastgelegd goedkeurproces vrijgegeven naar productie om vervolgens deze stuklijst te verrijken met specifieke gegevens die niet onder verantwoording vallen van engineering maar van de operationele afdelingen. Hierbij kunnen PLM pakketten (Product Lifecycle Management) behulpzaam zijn. En toch treden hier vaak problemen op in de praktijk, zeker bij de minder grote bedrijven. Die problemen kunnen liggen op het gebied van de inhoud (wat moet er nu wel of niet in zitten), de kwaliteit, de structuur, het versiebeheer; maar ook op het gebied van het proces: wie is voor welke stappen verantwoordelijk en wanneer wordt welke informatie vastgelegd en 'bevroren', hoe verloopt de communicatie in het voortraject en op welke manier wordt de kwaliteit getoetst. Hoewel het te ver voert om hier op al deze aspecten in te gaan kunnen wel een aantal algemene 'best practices' vermeld worden:
|
De kostprijs is de kostprijs niet
Een belangrijke functie van de stuklijst is het kunnen bepalen van de kostprijs van het product.
Dat is het volgende thema in deze reeks.
Dat is het volgende thema in deze reeks.
